Άγιος Γεώργιος : Ποιος ήταν, η ιστορία και τα θαύματά του.

Στη χώρα μας, δεν υπάρχει περιοχή που να μην έχει εξωκλήσι ή εκκλησία αφιερωμένη στη μνήμη του, ενώ το όνομα Γεώργιος είναι από τα πλέον συνηθισμένα.

Από τους δημοφιλέστερους Αγίους σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.

Κατά τους συναξαριστές και την Ιερή Παράδοση, ο Γεώργιος γεννήθηκε μεταξύ 275 και 281 στη Νικομήδεια της Βιθυνίας.

 Ο πατέρας του Γερόντιος καταγόταν από πλούσια οικογένεια της Καππαδοκίας και ήταν στρατιωτικός και Συγκλητικός.

 Η μητέρα του Πολυχρονία καταγόταν από τη Λύδδα της Παλαιστίνης.

Και οι δύο γονείς του Γεωργίου είχαν βαπτιστεί χριστιανοί.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του, η οικογένεια του Αγίου μετακόμισε στη Λύδδα, την πατρίδα της μητέρας του.

Σε νεαρή ηλικία, ο Γεώργιος ακολούθησε στρατιωτική καριέρα και εντάχθηκε στο Ρωμαϊκό Στρατό.

 Γρήγορα ξεχώρισε για τις ικανότητες και την ανδρεία του κι έλαβε το αξίωμα του Τριβούνου.

Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός τον προήγαγε σε Δούκα (διοικητή) και Κόμη (συνταγματάρχη) στο σώμα της αυτοκρατορικής φρουράς.

Το 303 μ.Χ. ο Διοκλητιανός άρχισε λυσσαλέους διωγμούς κατά των Χριστιανών.

Ο Γεώργιος αρνήθηκε να εκτελέσει τις διαταγές του και ομολόγησε την πίστη του.  

                                              Μαρτύριο

                                  

Το 303 μ.Χ., όταν άρχισαν οι διωγμοί του Διοκλητιανού, ο Γεώργιος δε δίστασε να ομολογήσει την χριστιανική του πίστη προκαλώντας το μένος του Διοκλητιανού, επειδή κατείχε μεγάλο αξίωμα και ήταν αγαπημένος του.

Αρχικά του έταξε πλούτη, γη και δούλους για να αλλαξοπιστήσει και όταν ο Γεώργιος αρνήθηκε, ελεηνολογώντας τους ειδωλολάτρες, τον υπέβαλε σε μια σειρά φρικτών βασανιστηρίων.

 Αρχικά έδεσαν τον άγιο σε ένα ξύλο και τον χτυπούσαν στην κοιλιά του με ένα κοντάρι.

                             

Η χριστιανική παράδοση περιγράφει ότι αφού τον λόγχισαν, ξέσκισαν τις σάρκες του με ειδικό τροχό από μαχαίρια.

 Έπειτα, τον έριξαν σε λάκκο με βραστό ασβέστη και κατόπιν τον ανάγκασαν να βαδίσει με πυρωμένα μεταλλικά παπούτσια.

 Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, από όλες αυτές τις δοκιμασίες, ο Θεός τον κράτησε θαυματουργά ζωντανό.

Ο Γεώργιος τελικά μαρτύρησε με αποκεφαλισμό, την Παρασκευή 23

Απριλίου του έτους 303 μ.Χ.

                                

Ο αυτοκράτορας, που δεν περίμενε αυτή τη συμπεριφορά από ένα δικό του άνθρωπο, διέταξε να υποβάλουν τον Γεώργιο σε φρικτά βασανιστήρια, προκειμένου να απαρνηθεί την πίστη του.

Αφού τον λόγχισαν, του ξέσχισαν τις σάρκες με ειδικό τροχό από μαχαίρια.

                                         

 Έπειτα τον έριξαν σε λάκκο με βραστό ασβέστη και κατόπιν τον ανάγκασαν να βαδίσει με πυρωμένα μεταλλικά παπούτσια. 

Ο Γεώργιος υπέμεινε καρτερικά το μαρτύριο και στις 23 Απριλίου 303 αποκεφαλίστηκε στα τείχη της Νικομήδειας….Στον σημερινό Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Παλιό Κάϊρο.

                               

Την ημερομηνία αυτή τιμάται η μνήμη του σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, με εξαίρεση τις ορθόδοξες εκκλησίες, όταν η 23η Απριλίου πέφτει πριν από το Πάσχα ή συμπίπτει με το Πάσχα, επειδή η ακολουθία του περιλαμβάνει αναστάσιμους ύμνους.

 Στην περίπτωση αυτή, ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου Γεωργίου μετατίθεται για τη Δευτέρα της Διακαινησίμου.

Το λείψανο του Γεωργίου, μαζί με αυτό της μητέρας του, η οποία μαρτύρησε την ίδια ή την επόμενη ημέρα, μεταφέρθηκε και τάφηκε στη Λύδδα.

Από εκεί, όπως βεβαιώνουν οι πηγές, οι Σταυροφόροι πήραν τα ιερά λείψανα της Αγίας Πολυχρονίας και τα μετέφεραν στη Δύση.

Επί του τάφου του Γεωργίου ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε ναό.

                                          

Η θαυμαστή καρτερία που επέδειξε ο Γεώργιος κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου του και τα θαύματα που επιτέλεσε, συνετέλεσαν στη μεταστροφή πολλών παριστάμενων Ρωμαίων στον Χριστιανισμό, με επιφανέστερη περίπτωση της συζύγου του Διοκλητιανού, Αλεξάνδρας, η οποία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό μαζί με τους δούλους της Απολλώ, Ισαάκιο και Κοδράτο.

 Η μνήμη τους τιμάται στις 21 Απριλίου.

Η φήμη του Γεωργίου διαδόθηκε σε όλη την Ανατολή. Ήδη, τον 4ο αιώνα υπήρχαν στη Συρία ναοί με το όνομά του, ενώ στην Αίγυπτο είχαν χτιστεί προς τιμήν του 40 ναοί και 3 μοναστήρια.

Στην Κωνσταντινούπολη αναφέρεται ναός του Γεωργίου, ήδη, από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Οι εκκλησιαστικοί ποιητές, όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός, του αφιέρωσαν θριαμβευτικούς ύμνους και εγκώμια, ανακηρύσσοντάς τον «Αστέρα πολύφωτον, ώσπερ ήλιον λάμποντα», «Πρωταθλητάρχην και πρωτοστράτηγον και μέγαν ταξιάρχην της πίστεως» και της «πίστεως υπέρμαχον και μάρτυρα αήττητον και νικητήν θεόστεπτον», «περιφρουρούντα το εν θαλάσση πλέοντα, τον εν οδώ βαδίζοντα και τον εν νυκτί κοιμώμενον», μεγαλομάρτυρα τροπαιοφόρον, του οποίου, «το θαυμάσιον αυτού όνομα εν πάση τη γη άδεται».

Το απολυτίκιο του Αγίου Γεωργίου

Ως των αιχμαλώτων ελευθερωτής

και των πτωχών υπερασπιστής,

ασθενούντων ιατρός, βασιλέων υπέρμαχος,

τροπαιοφόρε, μεγαλομάρτυς Γεώργιε,

πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ

σωθήναι τα ψυχάς ημών.

Τα αποδοθέντα εις τον Άγιο θαύματα είναι πάμπολλα, μερικά από τα οποία παράδοξα και παράλογα. Από τον 9ο αιώνα κιόλας, ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρος Α’ αναγκάστηκε να τα αποδοκιμάσει δημοσίως ως «τερατώδεις λήρους» και «φλυαρίας ανάμεστα».

Το πλέον υμνηθέν θαύμά του είναι η Δρακοκτονία, που όμως ως μύθος προϋπήρχε.

 Σύμφωνα με την παράδοση, στα περίχωρα της Κυρήνης, περιοχή της σημερινής Λιβύης, υπήρχε ένα δράκος που παραφύλαγε σε μια πηγή και εμπόδιζε την ύδρευση του χωριού, ενώ κατέτρωγε τους περαστικούς.

Για να εξευμενίσουν τον δράκο, οι χωρικοί του έστελναν κάθε μέρα ως τροφή από ένα παιδί, το οποίο επέλεγαν δια κλήρου.

 Ο Θεός τους λυπήθηκε κι έστειλε τον Άγιο Γεώργιο για να εξολοθρεύσει τον δράκο, σε μία ημέρα που ήταν έτοιμος να καταβροχθίσει την όμορφη μοναχοκόρη του τοπικού άρχοντα.

 Ο Άγιος, μετά από φοβερή μονομαχία με τον δράκο, τον σκότωσε κι έσωσε την ωραία κόρη.

Τότε, ο πατέρας της, αλλά και όλο το χωριό που ήταν ειδωλολάτρες, βαπτίστηκαν Χριστιανοί.

Το θαύμα αυτό αποδίδεται στην επιβίωση ενός πανάρχαιου εθίμου, της προσφοράς ανθρωποθυσιών στους δαίμονας, που καραδοκούσαν στις πηγές των υδάτων.

 Ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης το θεωρεί ως αναβίωση του αρχαίου μύθου του Περσέα, που έσωσε την Ανδρομέδα από τέρας.

Ο μύθος ήταν ακόμη ζωντανός στην περιοχή της Καππαδοκίας, όπου έδρασε και μαρτύρησε ο Γεώργιος.

 Η Δρακοκτονία του Αγίου Γεωργίου δεν αναφέρεται στους αρχικούς Βίους του Αγίου, γι’ αυτό και μέχρι τον 12ο αιώνα η εκκλησιαστική εικονογραφία τον παρουσιάζει πεζό και όχι επί λευκού ίππου να διατρυπά με το δόρυ του τον δράκο, όπως επικράτησε να εικονίζεται αργότερα.

Ο Άγιος Γεώργιος κατέχει μια σημαντική θέση στο λαϊκό εορτολόγιο.

Οι εορτές του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) και του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) ελαμβάνοντο παλαιότερα ως χρονικά ορόσημα για τις αγροτικές και ποιμενικές συμφωνίες (προσλήψεις βοσκών, καλλιέργεια κτημάτων κλπ), καθώς διαιρούν τον χρόνο σε δύο εξαμηνίες.

 Η γιορτή μέσα στην πασχαλινή περίοδο δίνει την ευκαιρία για ένα ανοιξιάτικο πανηγυρισμό στα πολλά εξωκλήσια και τις στάνες των κτηνοτρόφων, με προσφορά γαλακτερών στους επισκέπτες και ζωοθυσίες (κουρμπάνια) προς τιμή του Αγίου.

Ο Μεγαλομάρτυς Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος είναι ο προστάτης-Άγιος: της Αγγλίας, των χριστιανών της Παλαιστίνης, της Βηρυτού, της Γεωργίας, του βουλγαρικού Στρατού, της Καταλανίας, του Ελληνικού Πεζικού, των Μασόνων, των Προσκόπων, των Σταυροφόρων και της στάνης.

-----------------------------------------------

Τα αφιερώματα στον Άγιο Γεώργιο είναι πάρα πολλά παγκοσμίως Άγιο Γεώργιο δεν σταματούν ποτέ…..

O Άγιος Γεώργιος O Μεγαλομάρτυρας……

Γέννηση  280 Καππαδοκία, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Κοίμηση  23  Απριλίου 303

Νικομήδεια, Βιθυνία, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία[1][2]

Τιμάται από    Ορθόδοξη Εκκλησία

Καθολική Εκκλησία

Αγγλικανική Κοινωνία

Λουθηρανισμός

Αρμενική Εκκλησία

Σύμβολα  Απεικονίζεται ντυμένος ως σταυροφόρος με πανοπλία, φέροντας συχνά λόγχη με σταυρωτή αιχμή, πάνω σε λευκό άλογο, συχνά σκοτώνοντας έναν δράκο. Στο Βυζάντιο και τη Δύση απεικονίζεται με ζωηρά χρώματα με τον Σταυρό του Αγίου Γεωργίου φορώντας την πανοπλία του, κρατώντας ασπίδα ή λάβαρο.

                                           Πολιούχος  

Χώρες: Αγγλία, Αιθιοπία, Αραγωνία, Βαυαρία, Βουλγαρία, Γεωργία, Κύπρος, Ελλάδα, Καππαδοκία, Καταλονία, Λιθουανία, Μαυροβούνιο, Παλαιστίνη, Σερβία, Σλοβενία

Πόλεις: Βηρυτός, Γένοβα, Γκόζο, Κωνσταντινούπολη, Λονδίνο, Λοντ, Μάλτα, Μόντικα, Μόσχα, Πιράν, Πτούι, Ρήγιο, Σκύρος, Φερράρα, Φράιμπουργκ, Ελευσίνα.

Ο Άγιος Γεώργιος (280 - 23 Απριλίου 303) ήταν Ρωμαίος στρατιωτικός.

Καταγόταν από την Καππαδοκία και υπηρετούσε ως αξιωματικός του στρατού επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού.

Ο Άγιος Γεώργιος, όπως και στο Βυζάντιο, έγινε ο προστάτης και Τροπαιοφόρος άγιος του Ελληνικού Στρατού, έπειτα από την απελευθέρωση του ελληνικού Γένους.

 Έτσι, στην εικόνα του δράκου είδαν τον Τούρκο κατακτητή, που σκοτώνεται από τον Άγιο.

Πρώτα χρόνια

Οι ακριβείς λεπτομέρειες γύρω από την γέννησή του δεν βρίσκουν σύμφωνους όλους τους ιστορικούς.

 Φαίνεται να γεννήθηκε μεταξύ των ετών 275-285 μ.Χ, πιθανώς στην περιοχή της Γεωργίας, από τον Έλληνα Συγκλητικό Γερόντιο, στρατηλάτη στο αξίωμα κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. 

Κατά την αγιογραφία ο πατέρας του Γεωργίου, καταγόταν από πλούσια και επίσημη γενιά της Καππαδοκίας.

Εκεί, κατά μία εξιστόρηση, σε ένα μοναστήρι της περιοχής, ο Γεώργιος δέχθηκε το Μυστήριο του Βαπτίσματος και έγινε μέλος της Εκκλησίας.

Σε παλαιό χειρόγραφο αναφέρεται ότι γεννήθηκε στην Γεωργία , αρχικά ήταν ειδωλολάτρης και αργότερα έγινε Χριστιανός.

Η μητέρα του ονομαζόταν Πολυχρονία, ήταν χριστιανή και καταγόταν από το γνωστό Λύδδα (Διάσπολη) της Παλαιστίνης.

 Όπως αναφέρουν οι χριστιανικές πηγές, η οικογένεια του Αγίου, όταν εκείνος ήταν σε μικρή ηλικία, μετοίκησε στη Λύδδα, λόγω του θανάτου του πατρός του.

Ανέλιξη

Σε νεαρή ηλικία ο Γεώργιος κατατάχθηκε στο ρωμαϊκό στρατό.

 Διακρίθηκε για την τόλμη και τον ηρωισμό του και έλαβε το αξίωμα του Τριβούνου.

 Λίγο αργότερα, ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός τον έκανε Δούκα (διοικητή) με τον τίτλο του Κόμητος (συνταγματάρχη) στο τάγμα τον Ανικιώρων της αυτοκρατορικής φρουράς· «πολλάκις πρότερον μεγαλοπρεπώς διαπρέψας του των σχολών μετά ταύτα πρώτου τάγματος κόμης κατ' εκλογήν προεβλήθη».

Κατά τον υπολογισμό του χριστιανού ιστορικού και απολογητή Αγίου Ευσεβίου, η ημέρα αυτή αντιστοιχούσε στην Παρασκευή της Διακαινησίμου του Πάσχα.

 Οι χριστιανοί πήραν το λείψανό του και το έθαψαν μαζί με αυτό της μητέρας του, η οποία μαρτύρησε την ίδια ή την επόμενη ημέρα.

Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, ο πιστός υπηρέτης του Γεωργίου, Πασικράτης, εκτελώντας την επιθυμία του, παρέλαβε το λείψανο του Γεωργίου, μαζί με αυτό της μητέρας του και τα μετέφερε στη Λύδδα της Παλαιστίνης.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος έκτισε ναό πάνω στον τάφο του.

 Από εκεί οι Σταυροφόροι τα μετέφεραν στη Δύση.

Η πίστη του Γεωργίου φαίνεται να γίνεται αφορμή να βαπτιστούν χριστιανοί οι στρατιωτικοί Ανατόλιος και Πρωτολέων, Βίκτωρ και Ακίνδυνος, Ζωτικός και Ζήνωνας, Χριστοφόρος και Σεβιριανός, Θεωνάς, Καισάριος και Αντώνιος, των οποίων τη μνήμη εορτάζει η Εκκλησία στις 20 Απριλίου και η βασίλισσα Αλεξάνδρα, σύζυγος του Διοκλητιανού, μαζί με τους δούλους της Απολλώ, Ισαάκιο και Κοδράτο, των οποίων η μνήμη τιμάται στις 21 Απριλίου, και η Αγία Νίκη.

Μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Γεωργίου μαρτύρησαν και οι συνδέσμιοί του Ευσέβιος, Νέων, Λεόντιος, Λογγίνος και άλλοι τέσσερις μαζί.

Την μνήμη τους τιμά η Εκκλησία στις 23 Απριλίου. Βλέπουμε ότι με κέντρο την ημέρα του μαρτυρίου του Αγίου Γεωργίου δημιουργείται μέσα στο λειτουργικό χρόνο της Εκκλησίας ένας εορτολογικός κύκλος, ο οποίος καλλιεργείται περισσότερο από τα Τυπικά της Κωνσταντινούπολης, που ξεκινά στις 20 Απριλίου και τελειώνει στις 24 Απριλίου.

Ο εορτολογικός αυτός κύκλος δείχνει την περίοπτη θέση του Αγίου Γεωργίου στη ζωή της Εκκλησίας.

 Από την υμνογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας κοσμείται με τα επίθετα «ο μαργαρίτης ο πολύτιμος», «ο αριστεύς ο θείος», «ο λέων ο ένδοξος», «ο αστήρ ο πολύφωτος», «του Χριστού οπλίτης», «της ουρανίου στρατιάς ο συνόμιλος».

Πρώτος τη βιογραφία του έγραψε ο Πάπας Γελάς στο Acta Sancti Georgii (496), ενώ ακολούθησε ο Άγιος Ανδρέας από την Κρήτη.

 Η συριακή Εκκλησία από τον 4ο αιώνα τον κρατούσε σε μεγάλη εκτίμηση.

Λόγω της ιπποτικής του συμπεριφοράς, ο Άγιος Γεώργιος έγινε δημοφιλής στην Ευρώπη κατά το 10ο αιώνα, με αποτέλεσμα κατά το 15ο αιώνα η γιορτή του να είναι ίση σε σημασία και δημοφιλία με αυτή των Χριστουγέννων.

Στο Συμβούλιο της Οξφόρδης το 1222, η ημέρα του Αγίου Γεωργίου κηρύχθηκε επίσημη αργία και το 14ο αιώνα έγινε προστάτης Άγιος της χώρας. Είναι επίσης ο προστάτης Άγιος της Μόσχας, της Αραγονίας, της Γεωργίας και της Καταλονίας, ενώ μέχρι το 18ο αιώνα ήταν και της Πορτογαλίας.

Ο Άγιος Γεώργιος, όντας προστάτης Άγιος της Αγγλίας και έφιππος, θεωρείτο από το σχετικό θρύλο και ως προστάτης Άγιος των ιπποτών της Στρογγυλής Τράπεζας.

Ο Άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος αποτελεί γόνο της Καππαδοκίας.

 Για τον λόγο αυτό ήταν από τους περισσότερο τιμώμενους Αγίους στη Μικρά Ασία και κατ’ επέκταση στις περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες στη μητροπολιτική Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Οι πιο γνωστοί ναοί του Αγίου Γεωργίου στη Μικρά Ασία ήταν της Σμύρνης, της Προύσας, των Κυδωνιών και της Νεάπολης Καππαδοκίας.

 Στην πατρίδα του Αγίου Γεωργίου, την Καππαδοκία, συναντώνται οι πρώτες αγιογραφίες του έφιππου Αγίου Γεωργίου, αλλά και τραγούδια που τον εξυμνούν.

Λαογραφία

Σε πολλά μέρη της ελληνικής επικράτειας ο μήνας Απρίλιος, που συμβαίνει να εορτάζεται η μνήμη του Μεγαλομάρτυρα Αγίου Γεωργίου, ονομάζεται και "Αϊγιώργης", ή "Αϊγιωργίτης".

 Η εορτή του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου) θεωρείται ως αρχή μίας περιόδου για διάφορες γεωργικές εργασίες. 

Σημαντικό έθιμο των Μικρασιατών και Θρακιωτών, που σχετίζεται με την εορτή, είναι το Κουρμπάνι, δηλαδή η τελετουργική σφαγή ζώων και διανομή του κρέατος σε κοινή εστίαση.

Στη λαϊκή μνήμη ήταν γνωστή η νομισματική απεικόνιση του Μεγάλου Αλέξανδρου που σκοτώνει τον λέοντα, πολύ πριν την ομόλογη σκηνή της Ορθοδοξίας.

Χαρακτηριστική, επίσης, είναι η σύγχρονη εκδοχή της γνωστής αρχαίας παροιμίας, στην οποία ο Άγιος αντικατέστησε την Αθηνά: «Άγιε μου Γιώργη βόηθα με, κούνα και συ το χέρι σου».

Σημαντικά είναι τα έθιμα της Θράκης, όπου την παραμονή της εορτής μαζεύουν τσουκνίδες και τις βάζουν στην πόρτα του σπιτιού, γιατί "τη νύχτα λένε πως βγαίνει το "τζάντι" (= δαιμόνιο) και παίρνει το "ούρι" (= ευτυχία του σπιτιού)", καθώς και της Σύμης, όπου ομοίως την παραμονή ανάβουν φωτιές και πηδούν τραγουδώντας τον ακόλουθο στίχο: «έξω ψύλλοι και κοριοί και μεγάλοι ποντικοί», που έχει να κάνει με την καθαριότητα του σπιτιού.

Ο Άγιος Γεώργιος εορταζόταν ή και εορτάζεται και από πολλούς μουσουλμάνους, ειδικά της περιοχής των Βαλκανίων και της Τουρκίας ή της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

 Κατ' αυτούς, ο Άγιος Γεώργιος συσχετίζεται ή συγχέεται με μουσουλμάνο άγιο, που οι Τούρκοι ονομάζουν ή ονόμαζαν "Χιδίρ Ελέζ".

 Θεωρούσαν ότι ο Χιδίρ ή Χιζίρ ήταν προφήτης σύγχρονος του Μωυσή, που άλλοτε εμφανίζεται μόνος και άλλοτε με τον Ηλία-Ελιάς ή Ελέζ.

Γνωστό είναι και το τραγούδι, διήγημα "Του Άη Γιωρκού" με στίχους στην καθαρεύουσα και στην κυπριακή διάλεκτο.[9]

 

Απολυτίκιο

Απολυτίκιο (Ἦχος δ')

Ὡς τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής,

καὶ τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής,

ἀσθενούντων ἰατρός, βασιλέων ὑπέρμαχος,

Τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε,

πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ,

σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

------------------------------------------------------

                            Στον Άγιο Γεώργιο, στο Κάιρο

   

26 Απριλίου 2015

Με λαμπρότητα έγιναν τα θυρανοίξια του προσφάτως ανακαινισθέντα Ιερού Ναού και του μοναστηριακού συγκροτήματος του Αγίου Γεωργίου, στο Κάιρο. 

Στις εκδηλώσεις παρέστησαν προσκεκλημένοι του Πατριάρχου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, κ.κ. Ιερώνυμος, ο Μητροπολίτης Κιτίου κ.κ. Χρυσόστομος, ο οποίος εκπροσώπησε τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, Ιεράρχες από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδος και άλλοι επίσημοι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι παρέστη και ο τ.Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος.

Στην Πεμπτουσία μίλησε ο Ιστορικός της Τέχνης και Δημοσιογράφος Γεώργιος Μυλωνάς, ο οποίος εργάστηκε για αρκετά χρόνια στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου.

-Πεμπτουσία: Θα θέλατε να μας μιλήσετε για την ιστορία της Ι.Μ. του Αγίου Γεωργίου, στο Κάιρο;

-Γ.Μυλωνάς: Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σε μια ιστορική περιοχή της πόλης, στο παλιό Κάιρο, όπου οι ερευνητές τοποθετούν τα ριζώματά της. 

Στα υπόγεια μάλιστα της Μονής σώζεται ένα από τα πρώτα Νειλόμετρα-πηγάδια που έχουν εντοπιστεί από την Αμερικανική Αρχαιολογική εταιρεία.

 Ο εντυπωσιακός ναός που υψώνεται επάνω, είναι κυκλοτερής στο πρότυπο του Αγίου Βιταλίου της Ραβέννας, γι’ αυτό και είναι γνωστός ως Ροτόντα της Ανατολής.

Ανεγέρθηκε στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του περασμένου αιώνα, όταν καταστράφηκε ολοσχερώς ο ναός από πυρκαγιά.

Τότε ανέλαβε και την εικονογράφηση στο εσωτερικό του τρούλου του ναού ο Αλεξανδρινός Κωστής Παρθένης, την περίοδο 1908-1909

DCF 1.0–Πεμπτουσία: Πώς είναι δυνατόν να μην είχε παρατηρήσει κανείς ότι ο Παντοκράτορας, οι Προφήτες και τα Μετάλλια, είναι έργα του Παρθένη;

–Γ. Μυλωνάς: Ο  Παρθένης, αν και τόσο σημαντικός δημιουργός, δεν είναι ευρύτερα γνωστός για την εκκλησιαστική του ζωγραφική.

 Στο Κάιρο σώζεται το μεγαλύτερο σε διάσταση έργο που μας έχει αφήσει, αλλά δυστυχώς για δεκαετίες είχε περιπέσει σε λήθη.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στην κοινότητα που με τον καιρό συρρικνώνεται, αλλά και στις συνθήκες φωτογράφισης του έργου, αλλά και της περιοχής. Δεν είναι μόνο το κερί, αλλά, κυρίως, η σκόνη από την έρημο και την υγρασία.

 Είναι μια μνημειακή ζωγραφική, που χρειάζεται σκαλωσιά ή τα σύγχρονα μέσα φωτογράφισης.

Κι αυτό δείχνει τη σημασία που απέδιδε ο ίδιος ο ζωγράφος.

 Ανέβαζε επάνω στην σκαλωσιά σε ύψος 25 περίπου μέτρων τη δύσχρηστη κάμερα της εποχής με τριπόδι για να απαθανατίσει την εργασία του.

–Πεμπτουσία: Γνωρίζουμε σήμερα κάτω από ποιες συνθήκες ανέλαβε ο Παρθένης να ολοκληρώσει αυτό το έργο;

–Γ. Μυλωνάς: Ο καλλιτέχνης ζωγράφισε τον Παντοκράτορα, πλαισιωμένο από Σεραφείμ, ενώ στο τύμπανο ανάμεσα στα παράθυρα ιστορούνται δεκαέξι Προφήτες σε μνημειακή διάσταση.

Στα σφαιρικά τρίγωνα εικονίζονται σε μετάλλια τα σύμβολα τεσσάρων Ευαγγελιστών και μεγάλες μορφές του Πατριαρχείου, οι Φώτιος, Κύριλλος, Αθανάσιος, Ιωάννης.

Ο ζωγράφος φαίνεται ότι ταξίδεψε εκεί κατόπιν μεσολάβησης του Ποριώτη Γεωργίου Μιχαήλ, εμποροπλοίαρχου στο επάγγελμα, που δραστηριοποιείτο στο Σουέζ.

Είχε αναθέσει άλλωστε στον Αιγυπτιώτη ζωγράφο την αγιογράφηση του Αγίου Γεωργίου στον Πόρο, στις αρχές του 1908.

Εκεί ο Παρθένης συνέλαβε και εκτέλεσε μοναδικά τον Ευαγγελισμό του, που είναι από τα πλέον γνωστά έργα του.

Στο Κάιρο, όμως, έχουμε ζωγραφική του μόνο στον τρούλο κι αυτό μοιάζει περίεργο.

 Φαίνεται λοιπόν, πως η εργασία είχε ανατεθεί αρχικά από τον Πατριάρχη σε έναν άλλο ικανό ζωγράφο, τον Μανώλη Λαμπάκη, μαθητή του Γύζη και του Λουδοβίκου Θείρσιου.

 Δημιουργήθηκαν προστριβές και δεν ολοκλήρωσε ο Παρθένης την τοιχογράφηση του ναού.

O Pantokratoras ston troulo–Πεμπτουσία: Πώς είδατε εσείς το έργο της ανακαίνισης που πραγματοποιήθηκε από έλληνες και αιγύπτιους συντηρητές ; πώς κρίνετε το αποτέλεσμα των εργασιών;

–Γ. Μυλωνάς: Οι εργασίες αυτές πέρα από τη σημασία για τη διάσωση κι ανάδειξη του Μνημείου έχουν κι έναν ιδιαίτερο συμβολισμό, καθώς είναι μια διεπιστημονική συνεργασία Ελλήνων και Αιγυπτίων σε πολλούς τομείς. Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί ένωσαν τις δυνάμεις τους για να καθαρίσουν από τη φθορά του χρόνου έναν λατρευτικό χώρο, το φρούριο όπου φέρεται να μαρτύρησε ο Άγιος. Επίσης, μετά το ταξίδι και την εργασία του Κόντογλου στο Κοπτικό Μουσείο, για δεύτερη φορά Έλληνες και Αιγύπτιοι συντηρητές συνεργάζονται in situ, στο καθολικό της Μονής.

 –Πεμπτουσία: Εσείς εκτός από τα ταξίδια που πραγματοποιήσατε στην περιοχή, εργαστήκατε στη Μονή του Αγίου Γεωργίου και ο μόχθος και οι προσπάθειές σας αποτυπώνονται σε έναν τόμο.

–Γ. Μυλωνάς: Το εκδοτικό έργο που πρόκειται να παρουσιαστεί στους επόμενους μήνες είναι αποτέλεσμα μιας πολυετούς προσπάθειας πέντε περίπου χρόνων. Θ’ αναδειχθεί η ιστορία και η τέχνη αυτού του «παλίμψηστου» πολιτισμών, αλλά και η πορεία του αναστηλωτικού έργου, που είναι πρωτόγνωρο σε Ελλάδα κι Αίγυπτο.

 Μέσα από τις σελίδες του λευκώματος φιλοδοξούμε ν’ αποτυπώσουμε κατά το δυνατόν το αίσθημα που παίρνει μαζί του ο επισκέπτης του Μνημείου.

 Κι αυτό το στοίχημα θα κερδηθεί χάρη στις φωτογραφίες της Μαρίας Στέφωση, μιας φωτογράφου που αποκαλύπτει με το φακό της, όχι μόνο τις απόψεις του χώρου, αλλά τη μυσταγωγία, αυτό που συλλογάται ο πιστός με τα μάτια κλειστά μέσα στο ναό του Άη Γιώργη.

Επιμέλεια : Γιώργος Δ. Μόσκοβίτης 24-4-2022